Gdynia, choć istnieje zaledwie 103 lata, ma korzenie sięgające znacznie dalej w przeszłość, aż do czasów średniowiecza. Początkowo była to niewielka osada rybacka położona nad Zatoką Gdańską. W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i uzyskaniu dostępu do Bałtyku, Gdynia rozpoczęła nowy rozdział w swojej historii. Rozwój miasta nastąpił dzięki budowie portu, który miał zapewnić Polsce dostęp do morskich dróg i służyć jako baza marynarki wojennej. Dynamiczny przyrost ludności i rozwój portu przekształciły tę skromną wieś w nowoczesne miasto o malowniczym położeniu. Gdynia, znana ze swoich plaż, infrastruktury rekreacyjnej i rozrywkowej, jest także ceniona za swoje dziedzictwo, w tym charakterystyczną modernistyczną architekturę.
Spacerując po Gdyni warto zatrzymać się przy ciekawych architektonicznie budynkach:
Hotel centralny
Hotel w Gdyni, pierwotnie zbudowany przez rodzinę Skwierczów – jedną z najstarszych w tym mieście, powstał na miejscu dawnej gospody. Był to obiekt luksusowy, zaliczany do najwyższej kategorii, słynący z eleganckich pokoi z dostępem do ciepłej wody i centralnego ogrzewania. Na parterze znajdowała się restauracja, winiarnia, wielofunkcyjna sala (balowa lub teatralna), a także ogródek z miejscami do siedzenia pod parasolami lub drewnianymi zadaszeniami. W dużej sali organizowano spektakle, różne wydarzenia, spotkania samorządowe, a także kursy tańca.
Po II wojnie światowej hotel zachował swoją nazwę – Centralny. W 1946 roku mieściły się w nim konsulaty Belgii i Szwecji. W 1949 roku budynek przeszedł pod przymusowy zarząd państwowy, a w 1960 został znacjonalizowany, zmieniając nazwę na Hotel Bristol i obniżając jego kategorię najpierw do II, a później do IV. Po 1989 roku rodzina Skwierczów odzyskała hotel, nadając mu nową nazwę – Hotel Lark. Budynek został wpisany do rejestru zabytków 29 kwietnia 1996 roku.
Źródło: https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Gdynia-hotel-w-zabytkowym-budynku-przy-ul-Starowiejskiej-n118893.html
Adres: ul. Starowiejska 1
Kamienica Hundsdorffów
Ta kamienica na rogu ulicy, zaprojektowana przez Mariana Maślińskiego, jest wyjątkowym przykładem wczesnego funkcjonalizmu z płynnymi formami. Została wzniesiona w latach 1932-35. Jej charakterystyczną cechą jest ekspresyjnie zaokrąglony narożnik, przypominający kształtem statek pasażerski, z długimi, również zaokrąglonymi balkonami. Po niedawnym odnowieniu, jasna elewacja budynku oraz okna pięknie odbijają światło. Na parterze, w narożnej części kamienicy, funkcjonuje zakład fotograficzny FOTO Elite. Kontynuuje on działalność przedwojennego zakładu o tej samej nazwie i w tym samym miejscu. Budynek od 1987 widnieje w rejestrze zabytków.
Kamienica Adama Jurkowskiego
Ta wyjątkowa kamienica, zbudowana w 1988 roku w Gdyni została zaprojektowana przez znany duet architektów z Krakowa i Lwowa, Zbigniewa Kupca i Tadeusza Kossaka, specjalnie dla pewnego profesora z Uniwersytetu Poznańskiego. Jest ona uznawana za jedno z najbardziej imponujących dzieł architektury lat trzydziestych XX wieku. To właśnie ta kamienica, jako jedyna w Gdyni, w pełni wdraża koncepcję „wolnej fasady” stworzoną przez Le Corbusiera, co widać na wszystkich jej kondygnacjach. Szczególnie interesującym elementem jest przestronny hol wewnętrzny, który jest doświetlony przez przeszkloną tylną ścianę budynku.
Kamienica ta, reprezentująca styl międzynarodowy i luksusowy, charakteryzuje się fasadą pokrytą piaskowym klinkierem oraz horyzontalną linią mahoniowych okien przecinającą elewację.
Wpisana do rejestru zabytków w 1983 roku
Kamienica Krenskich
Ten budynek , wzniesiony w 1939 roku dla firmy Zakłady Przemysłowe M. Krenski, to dzieło gdyńskich architektów Zbigniewa Kupca i Tadeusza Kossaka. II wojna światowa przerwała prace wykończeniowe, które dokończono dopiero po 1945 roku, obejmując tynkowanie elewacji, wykończenie parteru i montaż windy. Budynek, położony na rogu dwóch ważnych gdyńskich ulic – Świętojańskiej i Żwirki i Wigury, ma prostokątny rzut z bramą przejazdową na parterze. Architektura łączy umiarkowany modernizm z późnym funkcjonalizmem. Składa się z trzech części: sześciopiętrowego trzonu głównego i dwóch pięciopiętrowych skrzydeł bocznych. Narożna, wyższa część budynku wyróżnia się w kwartale, a niższe boczne skrzydła łączą go z sąsiednimi budynkami. Od strony podwórka znajduje się przeszklona klatka schodowa. Elewacje narożne są czteroosiowe, z wąskimi filarami międzyokiennymi.
Od strony ulicy Żwirki i Wigury widoczne są „falujące” balkony, przechodzące w pasmo okien. Parter, przeznaczony pod działalność handlowo-usługową, jest przeszklony, by uwypuklić konstrukcję słupową. Budynek wyposażono w centralne ogrzewanie oraz instalacje wodno-kanalizacyjne i gazowe. Początkowo miał być obłożony płytami z piaskowca szydłowieckiego, ale z powodu wybuchu wojny prace nie zostały ukończone, a po wojnie zastąpiono je tynkiem.
Mieszkania były luksusowe, z mieszkaniami o powierzchni 200 m² na pierwszych dwóch piętrach, dobrze wyposażonymi łazienkami, dębowymi parkietami, terakotą oraz glazurą na ścianach w łazienkach i kuchniach. Był to pierwszy budynek w Gdyni z oknami typu „szwedzkiego”, podnoszonymi do góry i uchylnymi do wewnątrz.
Od 1987 budynek jest ujęty w rejestrze zabytków.
Kamienica Orłowskich
Zbudowany w 1936 roku według projektu Albina i Marianny Orłowskich, obywateli Stanów Zjednoczonych, ten luksusowy dom narożny zachwyca swoją unikatową architekturą, łączącą kubiczne formy z płynnymi liniami: zaokrąglony narożnik jest zintegrowany z kubicznym korpusem, tworząc nietypową, asymetryczną bryłę. Jego elewacja, wykonana w pasmowym układzie i obłożona jasnymi, wapiennymi płytami, doskonale odbija światło, szczególnie dzięki swojemu narożnemu usytuowaniu. Ten efekt jest podkreślony przez kontrast z przeszklonym parterem, sprawiając wrażenie, jakby budynek unosił się nad ziemią. Państwo Orłowscy, amerykańscy obywatele, musieli uzyskać specjalne pozwolenie od Rady Ministrów na zakup działki pod tę kamienicę. Budynek ten stał się symbolem aspiracji mieszkańców Gdyni: przekroczył pierwotnie dopuszczalną wysokość pięciu pięter, a na jego parterze Orłowscy otworzyli nowoczesny, luksusowy dom towarowy „Bon Marche”. Jego inauguracja była szeroko komentowanym wydarzeniem wśród gdyńskiej społeczności. Po wojnie w budynku mieścił się Klub Międzynarodowej Książki i Prasy
Kamienica Orłowskich została wpisana do rejestru zabytków w 1983 roku.
Kamienica Pręczkowskich
Kamienica Pręczkowskich, usytuowana przy Skwerze Kościuszki 10-12 w centrum Gdyni, jest zabytkowym budynkiem. Powstała ona w latach 30-tych XX wieku, w wyniku inwestycji Stanisława Pręczkowskiego, inżyniera z Wejherowa, który zakupił działkę w 1928 roku od Elżbiety Skwiercz. Budowa kamienicy odbyła się w trzech etapach: najpierw w latach 1930-1931 powstała część narożna, następnie w latach 1934-1935 dodano część od strony Skweru Kościuszki, a w końcu w latach 1936-1937 zbudowano skrzydło od ulicy Żeromskiego.
W innowacyjny sposób zaprojektowano poszczególne części budynku, aby wywołać wyraźne skojarzenia z okrętem: wyższą o jedno piętro narożną część kamienicy połączono z formą cylindryczną, która przypomina mostek kapitański. Ten element został dodatkowo wyróżniony za pomocą metalowych balustrad balkonów i ciemniejszego odcienia tynku.
Po zakończeniu II wojny światowej, w latach 1945-1946, budynek służył jako Dom Marynarza Marynarki Wojennej, obejmując Teatr Dramatyczny MW i Zespół Pieśni i Tańca MW „Flotylla”, a w latach 1946-1947 nosił nazwę Domu MW. W 1952 roku kamienica przeszła w ręce Skarbu Państwa i była administrowana przez wojskową administrację mieszkaniową. Przed wojną w kamienicy działało kino „Polonia”, otwarte w 1937 roku. W czasie okupacji nosiło nazwę „Apollo-Liechtspiele”, a po wojnie zmieniono jego nazwę na „Goplana”, które funkcjonowało do 1999 roku.
Od 1996 roku budynek znajduje się w rejestrze zabytków.
